Temat: Zależność a korelacja. Witam, Badam związek między stopniem zaawansowania choroby a radzeniem sobie z czynnościami życia codziennego. Mam 3 stopnie choroby i 3 możliwe odpowiedzi na kilka pytań. Dokonałam obliczeń: chi-kwadrat, p dla chi-kwadrat, korelacja R rang Spearmana i p dla niego. Otrzymałam podpowiedz, ze zależność

Bywa, że kiedy kogoś poznajemy i zaczyna nam na nim zależeć i to okazujemy, dowiadujemy się nagle, że druga strona "potrzebuje czasu" i nie jest jeszcze gotowa na związek. Jednak umawia się z nami i niby wszystko jest w porządku, ale my nie czujemy się do końca dobrze w tej relacji... Najlepszą sytuacją jest ta, w której jedna ze stron nie zdążyła się zaangażować w relację, która według drugiej osoby nie ma przyszłości Niestety każdy potrafi zapanować nad procesem zakochiwania się, bo on dzieje się po prostu samoistnie Bywa, że ktoś naprawdę potrzebuje czasu i po jakimś czasie jest gotowy na związek, a cała historia kończy się happy endem Po kolejnym liście od czytelnika i analizując znane mi do tej pory historie z życia, zaczęłam się zastanawiać, dlaczego tak wiele osób umawiających się na randki w pewnym momencie słyszy, że druga strona nie jest jeszcze gotowa na nowy związek, jest po tak zwanych przejściach, potrzebuje czasu i dystansu. Czasami taka znajomość przeradza się w koleżeństwo, urywa się lub powoduje cierpienie związane z niespełnioną miłością. "Pomyślałem, że nic na siłę". Historia Daniela Umówiłem się z dziewczyną poznaną przez portal, nie mając w sumie żadnych oczekiwań. Zasadniczo chciałem kogoś poznać, od dłuższego czasu byłem po rozwodzie, próbowałem z różnymi kobietami, ale albo nie do końca mi się podobały, albo trafiałem na jakieś wariatki. Kiedy ją zobaczyłem, to byłem pod naprawdę dużym wrażeniem. Super laska. Mądra, miała ciekawą pracę, świetnie mi się z nią gadało, no rewelacja. Powiedziałem jej, że od dawna nikt mi tak nie przypadł do gustu, no i może trochę za dużo komplementów na raz, ale nie mogłem się powstrzymać, a poza tym byłem w tym szczery. Nie bardzo wiem, co się stało, bo niby była zainteresowana, ale mi powiedziała, że jest po trudnym rozstaniu, że wie, że to koniec i że jeszcze nie doszła do siebie po tym wszystkim, że potrzebuje czasu. Trochę to było dla mnie niezrozumiałe, bo w końcu umówiła się ze mną przez portal randkowy, ale pomyślałem "nic na siłę, czas pokaże". W sumie dobrze wyszło, bo zostaliśmy znajomymi, z niej jest fajna babka, a ja nie chciałem czekać. Przekonałem się, że kocha nadal swojego faceta, więc dałem sobie spokój, ale znajomą jest fajną. Daniel okazał się bardzo zdroworozsądkowy... Miał do nowej znajomości duży dystans. Kiedy zorientował się, że druga strona nie jest zainteresowana kontynuowaniem znajomości na zasadach relacji romantycznej, a polubił dziewczynę, stwierdził, że zostaną znajomymi. I są do tej pory. Jednak on się nie zaangażował mocniej w tą relację, a czasami trudno zapanować nad swoimi emocjami. Czy to przerodzi się w coś więcej? Historia Karoliny W sumie mogę napisać, że przez własną głupotę cierpię teraz i sama sobie jestem winna. Poznałam Adama i od razu mi się bardzo spodobał. Był zabawny, uroczy i do tego przystojny, po prostu był fajnym człowiekiem. Uwielbiałam z nim spędzać czas. Potrafił do mnie zadzwonić w środku dnia z pytaniem, czy nie skoczę z nim na lunch, proponował kino, wspólne wypady na rower. Raz zrobił nawet piknik dla nas — wziął kosz, ciasto, napoje, koc, zadbał o wszystko. Czułam się wybranką. Nie dość, że fajny, to jeszcze romantyczny. I wtedy na tym pikniku go pocałowałam. Nie mogłam udawać, że nic do niego nie czuję, bo tak nie było. Co prawda nie powiedziałam mu, że się zakochałam — choć tak było — ale przyznałam, że mi na nim zaczyna zależeć. Wtedy on opowiedział mi historię o swojej byłej dziewczynie, o swoim cierpieniu i dylematach. I stwierdził, że nie jest gotowy na nic nowego, a ze mną lubi spędzać czas, bo jestem atrakcyjna, fajna, lubi ze mną gadać. Wtedy nie zapaliła mi się czerwona lampka. Pomyślałam, że z czasem zapomni o swojej eks, a ze mną się zbliży i zgodziłam się być taką kumpelką do wypadów i wspólnego spędzania czasu. Czułam się jak schizofreniczka. Niby wiedziałam, że on nie chce być w związku, a z drugiej strony kupował mi kwiaty, fundował kolację czy kino. Czułam się jak taka niby-dziewczyna. Uśmiechał się, flirtował, a potem zamilkł. Nie mogłam się do niego dodzwonić przez tydzień. W końcu wysłał mi SMS-a, że wrócił do swojej eks, o której mówił, że nigdy już z nią nie będzie. Czułam się wykorzystana, oszukana, ale w sumie przez siebie. Strasznie to przeżyłam. Nie zawsze wszystko da się przewidzieć... Ludzie są zmienni — w uczuciach, w swoich poglądach. Czasem mówią jedno, robią drugie. A inni przez to cierpią. Zdarza się, że intuicyjnie czujemy, że komuś na nas zależy w określony sposób, że może to się przerodzić w "coś więcej" lub pozostać znajomością koleżeńską. Bywa też tak, że zdajemy sobie sprawę z tego, że "nic z tego nie będzie" - jak mówią niektórzy, czyli nie ziści się nasze pragnienie nawiązania romantycznej relacji z daną osobą. Jednak nie każdy potrafi zapanować nad procesem zakochiwania się, bo on dzieje się po prostu samoistnie. "Zbliżała się i oddalała". Historia Marka Byłem zakochany w dziewczynie przez lata i nic z tego finalnie nie wyszło, dlatego przestrzegam wszystkich przed takim wodzeniem za nos. Mogę powiedzieć, że ja szczerze ją kochałem, a ona to po prostu wykorzystywała. Pożyczała pieniądze, opiekowałem się jej synem, którego pokochałem jak własnego. I ciągle mi dawała sprzeczne sygnały. Raz, że jej zależy, ale jeszcze nie wszystko sobie poukładała po rozstaniu z mężem, z którym de facto nigdy się nie rozwiodła, tylko on mieszkał zagranicą od lat. Raz, że ona się zawiodła na mężczyznach i nie wierzy w miłość. Sypiała ze mną, zbliżała się i oddalała. Raz mówiła, że chce być ze mną, innym razem, że nie jest gotowa i może nigdy nie będzie. A jak znosiłem wszystko w imię tego, że naprawdę ją kochałem. Aż dostałem kubeł zimnej wody na łeb, gdy po czterech latach przyjechał jej mąż z Holandii i ona do niego wróciła. Do tej pory nie wierzę w to, co się stało. Jak ona tak mogła ze mną postąpić? Wsłuchać się we własną intuicję Ta ostatnia historia jest dość dramatyczna. Mimo że od rozstania minęły już dwa lata, Marek nadal kocha i nie potrafi sobie poukładać życia z inną kobietą. Bardzo chciałby mieć rodzinę, pozostaje jednak singlem. Z pewnością nie ma tu uniwersalnych rozwiązań. Jednak żeby chronić siebie przed rozczarowaniem i cierpieniem po niespełnionej miłości, trzeba wsłuchać się w swoją własną intuicję, która wielokrotnie potrafi nas ustrzec przed osobami, które dają nam sprzeczne sygnały. Z jednej strony mówią nam, że nie są jeszcze na związek gotowe, a z drugiej strony chętnie umawiają się z nami na niby-randki, powodując, że mamy mętlik w głowie i w sercu. My tę intuicję często lekceważymy. Co zrobić? Jeśli nic nam nie podpowiada, to potraktujmy sprawę zdroworozsądkowo i zdajmy się na szczerą rozmowę z nią lub z nim. A po tym, co usłyszymy, podejmijmy decyzję ze wszystkimi jej konsekwencjami. Wszystkiego nie da się przewidzieć, bo życie pisze własne scenariusze. Bywa i tak, że ktoś naprawdę potrzebuje czasu i po jakimś czasie jest gotowy na związek z nami, a cała historia kończy się happy endem. Jeśli chcesz się podzielić swoimi refleksjami na temat bycia singlem czy życia w związku, napisz do nas: redakcja@ Źródło:

Chyba każdy z nas był kiedyś w toksycznym związku. Taka relacja nie musi dotyczyć koniecznie relacji damsko-męskich. Toksyczny może być związek z rodzicem, rodzeństwem, innym członkiem rodziny, kolegą. Często sami przed sobą boimy się przyznać, że tkwimy w takiej relacji. W większości wypadków trudno jest nam zakończyć taką znajomość, gdyż jesteśmy z taką osobą bardzo związani? Po czym poznać, że nasz związek jest toksyczny? Jak zakończyć tego typu relację? Toksyczne związki występują pod wieloma postaciami, mają jednak wiele punktów wspólnych. W każdej toksycznej relacji da się wyczuć wrogość, która jest jednocześnie przyczyną bardzo silnego stresu. Osoby żyjące w takich związkach na co dzień doświadczają stałej krytyki, która przeradza się często w poniżanie. Partner, rodzic czy kolega mogą zawstydzać nas w sytuacjach publicznych, na każdym kroku podważać naszą wartość, kwestionować niemal każde wypowiedziane przez nas słowo. Kiedy przebywamy z taką osobą, po pewnym czasie nasza samoocena spada, nie mamy również poczucia bezpieczeństwa. Poczucie osamotnienia w toksycznej relacji to codzienność, nie możemy liczyć na wsparcie takiej osoby. Zakomunikowanie swoich uczuć może skończyć się wyśmianiem, wyzwiskami, a w skrajnych sytuacjach nawet agresją. Życie w toksycznym związku przejawia się między innymi tym, że nie mamy emocjonalnego kontaktu z naszym partnerem. Nawet kiedy zapewnia on nas o swoich uczuciach, czujemy jego chłód, mamy wrażenie, że nas unika. W innych sytuacjach toksyczny związek objawia się nadmiernym kontrolowaniem. Niezależnie od tego co zrobimy, partner nie ma do nas zaufania, chce wiedzieć co robimy w każdej minucie naszego dnia. Jednocześnie udzielenie odpowiedzi te pytania nie uspokaja go, bo i tak nam nie ufa. Toksyczny partner ma skłonności do obwiniania nas za całe zło tego świata, uważa, że jesteśmy mu coś winni. Znajdzie w nas wady, których inni ludzie, ani nawet my nie jesteśmy w stanie dostrzec. W takich związkach bardzo często pojawiają się wybuchy zazdrości, przemoc emocjonalna i fizyczna. Rozpoznanie toksycznej relacji Pierwszym krokiem do wprowadzenia zmian jest rozpoznanie toksycznej relacji. Niestety w większości przypadków jest to bardzo trudna sprawa. Sami przecież związaliśmy się z taką, a nie inną osobą, bo jest wynikiem pewnych naszych predyspozycji psychologicznych. Wiele osób żyjących w toksycznych relacjach boi się do tego przyznać przed sobą. Często podświadomie zdają sobie oni sprawę, że nazwanie rzeczy po imieniu będzie wymagało podjęcia kolejnych kroków. Zdarza się, że zerwanie toksycznej relacji jest bardzo trudne. Dzieje się tak w przypadku, kiedy toksyczna osoba jest naszym rodzicem lub małżonkiem. Kiedy mamy wspólne dzieci, nie będziemy w stanie całkowicie zerwać relacji przez przynajmniej kilkanaście lat. Z tego względu wiele osób trwa w toksycznych związkach latami, a niekiedy całe życie. Po pewnym czasie pojawia się współuzależnienie. Toksyczny związek odbiera nam pewność siebie, radość życia, sprawia, że nie śmiemy pomyśleć nawet o realizacji naszych marzeń. Zdanie sobie sprawy, że tkwimy w toksycznym związku to pierwszy krok do zmian, które w większości przypadków nie są łatwe. Zazwyczaj są jednak konieczne, bo rzadko kiedy taką relację da się naprawić. Często pomiędzy nami i osobą, z którą tkwiliśmy w toksycznej relacji wydarzyło się tyle złych rzeczy, że ciężko jest odbudować dobre kontakty. Dlaczego związki są toksyczne? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie dlaczego nasze relacje są toksyczne. Jest to zarówno wina naszego partnera, jak i nasza, gdyż to my prawdopodobnie świadomie zdecydowaliśmy związać się z tą osobą. Osoba toksyczna stała się taka przez własne uwarunkowania psychologiczne, a także wpływ otoczenia, w którym dorastała. Toksyczne zachowania mogą być wynikiem niskiej samooceny, braku wiary w siebie. Wówczas wszystkie sukcesy innych ludzi odbierane są jako zagrożenie. Osoba taka może deprecjonować osiągnięcia partnera, żeby sama poczuć się lepiej. Nie rozumie ona, że takie zachowanie krzywdzi ich obydwoje. Potrzeba kontrolowania partnera wynika z poczucia zagrożenia, przekonania o własnej nieatrakcyjności, taka osoba nie potrafi zrozumieć i zaakceptować potrzeby wyznaczania granic w relacjach. Wiele toksycznych osób doświadczyło w przeszłości przemocy. Często nieświadomie przenoszą one wzorce takich zachowań do swoich relacji. Jak wyjść z toksycznej relacji? Wychodzenie z toksycznej relacji jest bardzo trudne. Jednocześnie jest to często jedyna szansa na prowadzenie normalnego życia i odbudowę swojej samooceny. W wielu wypadkach osoba, która tkwiła w toksycznym związku potrzebuje czasu, żeby z niego wyjść. Bardzo pomocne będzie wsparcie – zarówno psychologa, jak i bliskich osób. Warto wyobrazić sobie swoje życie bez toksycznej osoby. Jest to szczególnie trudne, kiedy przeżyło się z nią wiele lat. Większość ludzi obawia się nieznanego, dlatego odkłada decyzję o zakończeniu relacji w nieskończoność. Jeżeli rozstanie jest szczególnie trudne, powinniśmy zapisać na kartce powody swojej decyzji i nosić ją zawsze przy sobie. Toksyczny partner często izoluje nas od rodziny i znajomych, dlatego po rozstaniu zostajemy sami. Dobrze jest poszukać kontaktu z innymi ludźmi. Jeżeli to możliwe, postarajmy się odnowić stare znajomości. Jak poradzić sobie z długoterminowymi zobowiązaniami? W przypadku kiedy oprócz toksycznego związku dwie osoby łączy spłacany kredyt, a także wspólne dzieci, należy ustalić zasady, na podstawie których będą się one dzielić obowiązkami. Jeżeli tkwimy w toksycznym związku z wygody, bo na przykład spłacamy wspólny kredyt, warto zadać sobie pytanie co jest dla nas ważniejsze – finanse czy nasze życie. Lata spędzone z toksyczną osobą to tak naprawdę lata zmarnowane. Ciągły stres, napięcie emocjonalne, udawanie przed samym sobą, że tak naprawdę nic poważnego się nie dzieje – to wszystko kosztuje nas bardzo wiele. Często po zakończeniu toksycznej relacji sami nie możemy uwierzyć, że byliśmy w stanie tak żyć przez wiele lat. Warto jest zrobić wszystko, żeby zmienić nasze życie na lepsze – bez względu na wszystko. Wiele osób pozostaje w toksycznych związkach ze względu na dzieci. Choć z partnerem nie łączy ich nic, nie są oni w stanie podjąć decyzji o rozstaniu, gdyż nie chcą, żeby dzieci wychowywały się w rozbitej rodzinie. Warto zdać sobie sprawę, że życie w toksycznej rodzinie jest dla dziecka znacznie gorsze niż rozstanie rodziców. Codziennie patrzy ono na patologiczne zachowania, brak uczuć lub jawną nienawiść opiekunów. Uczy się życia w strachu i uległości. Z pewnością go to nie uszczęśliwia, co więcej – dziecko nieświadomie przejmuje od rodziców wzorce relacji i destrukcyjne zachowania. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości będzie zmagało się z tymi samymi problemami. W przypadku toksycznej rodziny rozstanie jest najlepszą rzeczą, którą rodzice mogą zrobić dla dziecka. Rozwód jest sygnałem, że taka sytuacja była zła i należało ją zakończyć. Rodzic, który walczy o swoje szczęście, wyciąga wnioski z popełnionych błędów i stara się żyć tak, żeby codziennie móc spojrzeć w lustro jest najlepszym przykładem dla swojego dziecka. Osoby, które panicznie boją się rozstania z toksycznym partnerem powinny zadać sobie pytanie, czy chcą, żeby ich dziecko prowadziło podobne życie. Na nic się nie zda mówienie mu, żeby nie popełniało naszych błędów. Słowa nie mają tu wielkiego znaczenia, gdyż dziecko powiela nasze zachowania. Jeżeli uda się nam wyjść z toksycznej relacji, powinniśmy postarać się, żeby w przyszłości jej nie powtórzyć. Jest to jednak częstym błędem wielu osób. Przykładowo kobieta po rozstaniu z jednym agresywnym mężem alkoholikiem wiąże się następnie z taką samą osobą. Problem tkwi w niej, dlatego często nawiązanie normalnej relacji jest niemożliwe dopóki ona nie zda sobie z tego sprawy. Po wyjściu z toksycznego związku nie warto jak najszybciej szukać nowego partnera. Jest to czas, który powinniśmy poświęcić tylko sobie. Dobrym rozwiązaniem jest psychoterapia, która uświadomi nam nasze skłonności i pozwoli w przyszłości unikać popełniania tych samych błędów.

To zwykle pierwsza z faz związku miłosnego. Jednak nie jest to warunek niezbędny. Niekiedy długoletnia znajomość lub przyjaźń może przerodzić się w związek, wtedy faza zakochania zwykle nie występuje. Zakochanie często błędnie uznawane jest za miłość. Według Bogdana Wojciszkego warto mocno oddzielić miłość od zakochania.

Wielu partnerów będących ze sobą w związku dłuższy czas, patrzy z rozrzewnieniem w przeszłość, na pierwsze spotkania, początki relacji i zauważa ze smutkiem, że ich związek wygląda już zgoła inaczej. Gdzie się podziała ta namiętność? Czy to moja wina czy może partnera, że jest jej mniej? Czy to prawdziwa miłość, skoro namiętność wygasa? To są jedne z pytań, które wiele osób sobie zadaje, okupując te rozmyślania obniżeniem nastroju, złością, poczuciem winy i często wiążą się z oskarżaniem siebie lub partnera. Zmiany o których mowa, następujące nieuchronnie, nierzadko nie są wynikiem specyficznych okoliczności lecz naturalnej dynamiki miłości, która wraz z upływem czasu zmienia swoje oblicze. Świadomość istnienia tych etapów, może pomóc w trudnej sztuce akceptacji faktu, że po kilku latach wspólnego życia szanse na stu procentowe podobieństwo tej relacji do czasu z jej burzliwych początków jest raczej nikłe. Szczęśliwie, nie oznacza to, że miłość po kilku latach związku musi być mniej satysfakcjonująca. Składniki miłości Co zatem, ulega zmianie w czasie trwania związku? Według Sternberga na miłość składają się trzy składniki o odmiennym charakterze – namiętność, intymność i zaangażowanie. Intymność jest rozumiana jako szacunek i wzajemne zrozumienie oraz wsparcie, chęć zapewnienia partnerowi szeroko rozumianego dobra, dzielenie się z nim przeżyciami, wartościami, intymnymi informacjami, odczuwanie szczęścia w obecności partnera i interpretowanie go jako ważnego elementu w życiu. Jest to składnik miłości nie tylko zarezerwowany dla związków romantycznych ale pojawia się również w innych bliskich relacjach np. w rodzinie lub między przyjaciółmi. Intymność pojawia się w związku powoli i jeszcze wolniej opada (Wykres 1). Wzrasta wraz z lepszym poznawaniem się partnerów, ich zdolnością do komunikacji, zaspokajania wzajemnie emocjonalnych potrzeb. Namiętność jest typowa dla związków romantycznych i łączy w sobie doświadczenia zarówno pozytywne np. pożądanie, adoracja, ekscytacja jak i negatywne, takie jak niepewność, zazdrość, niepokój, tęsknota. Łączy się z podnieceniem seksualnym, poszukiwaniem fizycznej bliskości, reakcjami fizjologicznymi np. szybszym biciem serca, chęcią „zlania” się z partnerem, ciągłym myśleniem o partnerze itp. Namiętność prowokuje partnerów do zachowań jeszcze ją nasilających. Co ciekawe, poza jej czysto fizycznym aspektem, namiętność w dużym stopniu jest uwarunkowana kulturowo. Ma to swoje odbicie właśnie w dyskomforcie, który pojawia się gdy namiętność opada – trudno się pogodzić z tą zmianą, żyjąc w kulturze, w której przekaz z literatury czy kina jest jednoznaczny – miłość i związek bez namiętności właściwie nie istnieje. Namiętność na początku związku pojawia się i wzrasta bardzo gwałtownie, szybko osiągając swoje szczytowe natężenie i równie szybko opadając, osiągając na krótko stabilizację na niższym poziomie, po której następuje jej wygaszenie (Wykres 1). Ten naturalny spadek namiętności często powoduje smutek i żal. Zaangażowanie, jest jedynym aspektem miłości, podlegającym świadomej kontroli. Ujawnia się we wszystkich decyzjach, myślach, działaniach nakierowanych na stworzenie i utrzymanie trwałego związku, mimo pojawiających się przeszkód. Jest to najbardziej stabilny składnik miłości (Wykres 1). Podtrzymywane jest przez dodatni bilans zysków i strat uzyskiwanych w związku, małą atrakcyjność innych dostępnych partnerów, siłę przeszkód uniemożliwiających bądź utrudniających zakończenie związku. W przypadku zaangażowania działa też tzw. reguła konsekwencji – jeśli wkładam w coś swoją energię, wysiłek, czas – rezygnacja z tego wiązałaby się z przyznaniem się do złej „inwestycji” tych zasobów a więc spadkiem samooceny. Żeby uniknąć tych negatywnych doznań, ludzie przekonują siebie i innych, że ich „inwestycja” jest trafna. Co za tym idzie, chętniej podejmuje kolejne działania z nią związane. Wykres 1 Fazy związku miłosnego Wiedząc jakim przemianom podlegają poszczególne składniki miłości, można wyróżnić szereg typowych faz związku miłosnego, pamiętając, iż oczywiście nie odnoszą się one do wszystkich związków, a jedynie odzwierciedlają często obserwowaną dynamikę zmian miłości. Zakochanie – zwykle faza początkowa związku, zdominowana przez szybko rozwijającą się namiętność, krótkotrwała, dająca silne poczucie szczęścia. Na tym etapie szczególnie silną rolę odgrywa naturalne pobudzenie fizjologiczne, które musi zostać zinterpretowane jako namiętność. Emocje pozytywne potęgują pozytywne postrzeganie partnera i wzrost jego atrakcyjności. Często do wzrostu namiętności przyczyniają się przeszkody i przeciwności, które partnerzy muszę pokonać, aby być ze początki – namiętność w tej fazie nadal rośnie, ale częste i bliskie kontakty prowadzą do rozwoju intymności. Nagradzające doznania zwykle prowadzą do chęci podtrzymywania kontaktów w różnorodnych sytuacjach, większej otwartości, zmniejszenia zahamowań, zwiększania uważności na potrzeby partnera, zwiększania wysiłku wkładanego w związek itp. Rozwój intymności zapewnia poczucie bezpieczeństwa ale też czasami wyzwala lęki przed ośmieszeniem bądź odrzuceniem ze strony partnera. Prowadzi do uzależniania swoich działań, uczuć od innego człowieka, co prowadzić może do utraty poczucia kontroli, lęku przed utratą indywidualności. W tej fazie wielkim wyzwaniem jest utrzymanie intymności na poziomie zadowalającym oboje partnerów. Często słyszy się skargę, że kiedy jedno z partnerów próbuje się zbliżyć, drugie się oddala. Może to wynikać z odmienności ich stosunku do intymności i z faktu, że często w parze jedna osoba pożąda intymności a druga jej się obawia. Warto być na to uważnym i nie interpretować tego typu zachowań partnera jako skierowanych przeciwko własnej osobie czy związkowi. W fazie romantycznych początków następują pierwsze wymiany intymnych informacji mające na celu poznanie partnera, jego reakcji na zwierzenia, usunięcia niepewności a także poszukiwanie oznak zrozumienia i troski. Początkowe rozmowy dotyczące przede wszystkim faktów, powoli zastępowane są przez komunikaty dotyczące emocji, co ma kluczowe znaczenie dla wysokiej satysfakcji ze związku. W tej fazie następuje początek budowania zaufania, które jest przekonaniem o przewidywalności zachowań partnera, o jego cechach osobowości oraz wiarą w przywiązanie partnera. Korzyścią z wysokiego poziomu zaufania jest skłonność do interpretowania intencji partnera jako pozytywnych nawet przypadku jego zachowań mogących być przejawem braku troski, zaniedbywania itp. W tej fazie zaczyna budować się przywiązanie do partnera, którego obraz często jest odzwierciedleniem relacji przywiązaniowych charakterystycznych dla wcześniejszych etapów życia. Związek kompletny – jest to faza, która jak można się spodziewać, nie następuje w każdej relacji – część z nich kończy się przed osiągnięciem stanu związku kompletnego. Jeśli jednak silna namiętność i intymność umożliwiają wzrost zaangażowania, związek przechodzi w ten etap. Cele, myśli, uczucia i zachowania zaczynają być zależne od partnera. Partnerzy, którzy sobie ufają, dzięki tej prawidłowości mogą uczyć się dążyć do dobra wspólnego, otrzymują od siebie nawzajem zasoby niematerialne i materialne oraz uzyskują wsparcie społeczne, mające szczególne znaczenie dla indywidualnego dobrostanu, zdolności radzenia sobie ze stresem i satysfakcji z małżeństwa. Na tym etapie partnerzy mogą uczyć się jak udzielać wsparcia emocjonalnego, wspierać w określaniu źródeł, charakteru problemu i sposobów rozwiązywania jak i asystować sobie przy wykonaniu konkretnych działań. Zwykle następuje też wzrost współzależności uczuć zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Zdolność do emocjonalnego współbrzmienia przyczynia się do powodzenia w związku. Niestety współzależność w związku kompletnym może prowadzić do negatywnych konsekwencji. W wyniku konfliktów, doznanych krzywd partnerzy mogą wpaść w spiralę wymiany negatywnych zachowań czy emocji typu „oko za oko, ząb za ząb”. Negatywne komunikaty, czy zachowania mające na celu wywołać zmianę w partnerze prowadzą jedynie do odnowienia w nim wspomnień o dotychczasowych doznanych urazów i nie zwiększają chęci do współdziałania i zmiany. Niezwykle istotna dla tej i innych faz miłości jest empatia – chęć i umiejętność wczuwania się partnerów w siebie nawzajem i korzystania z tych doświadczeń w komunikacji. Ta umiejętność pozwala przyjmować punkt widzenia partnera, zmniejsza egocentryzm i tendencje do reagowania negatywnie na poglądy partnera oraz wzmacnia lepsze zaspokajanie jego potrzeb. W fazie związku kompletnego zaczyna mieć znaczenie subiektywnie postrzegana przez partnerów równowaga w wymianie „dóbr” – działań, cech, dóbr materialnych, poziomu zaangażowania itp. Związek przyjacielski – etap związku następujący zwykle wraz z naturalnym zanikiem namiętności. Namiętność, jako lawinowo narastająca w pierwszych dwóch fazach, w związku kompletnym zmniejsza się znacząco. Mimo tego, faza związku przyjacielskiego jest prawdopodobnie najdłuższą z satysfakcjonujących etapów miłości i oparta jest przede wszystkim na intymności oraz zaangażowaniu. Podtrzymywana może być przede wszystkim przez dbałość o intymność, a więc utrzymywanie przywiązania, zaufania, pomagania i przyjmowania pomocy. Intymność, która jest tak kluczowa, może jednak nieść ze sobą pewne zagrożenia. Dobra znajomość partnera, bezbłędne reagowanie na jego potrzeby, pozwalają utworzyć „scenariusze reakcji” – automatyczne sposoby komunikacji i reagowania. Te skuteczne scenariusze, obniżają poziom napięcia i niepewności. Zmniejszają zatem częstotliwość „zgrzytów” między partnerami, konfliktów a co za tym idzie też pozytywnych emocji wynikających z momentów godzenia się i „docierania się”. Ze względu na łatwość przyzwyczajania się do stałych, przyjemnych doświadczeń, ta z pozoru pozytywna rutyna powoduje, że zanikają warunki do pojawiania się uczuć pozytywnych a nawet – samych uczuć w związku. Ten paradoks intymności można opisać metaforą otrzymywania prezentów czy życzeń urodzinowych. Można by się zastanowić, czy otrzymywane codziennie, tworzyłyby okazję do odczuwania takiego zastrzyku pozytywnych emocji jak te, którymi ludzie są obdarowywani raz na pusty – jeśli nastąpi zanik intymności, satysfakcja z relacji jest niska, doznania negatywne przeważają nad pozytywnymi, związek przeradza się w relację opierającą się jedynie na działaniach ją podtrzymujących. Trwanie w tej fazie oparte jest jedynie na utrzymaniu zaangażowania a jego zanik prowadzi do rozpadu związku. Skłonność do uzasadniania podjętych działań jako sensownych, niechęć do utraty zainwestowanych w związek zasobów oraz doświadczenie związku z innym człowiekiem jako części własnej tożsamości często prowadzą do pozostawania w relacji nie dających pozytywnych doznań obecnych w jego poprzednich fazach. Etap zakochania: szczególnie silną rolę odgrywa w nim naturalne pobudzenie fizjologiczne Czy są jakieś szanse dla przetrwania miłości i satysfakcji związku? Przyglądając się opisanym fazom oraz zmianom w natężeniu składników miłości w trakcie jej trwania, można by dojść do pesymistycznego wniosku, że każdy związek jest skazany na smutny koniec. Na szczęście, znajomość tej dynamiki może wskazać jakie działania ze strony partnerów mogą sprawić, iż miłość w każdej z jej faz będzie źródłem satysfakcji. W kulturze kultu miłości romantycznej, w której partnerzy zakochują się od pierwszego wejrzenia i wszystko się dzieje „samo”, dominuje złudzenie, że myślenie i świadome działanie raczej zabija niż podtrzymuje miłość. Niestety, jedynie w fazie zakochania i romantycznych początków, gdzie związkiem rządzi namiętność miłość ma szansę „dziać się sama”. A to przede wszystkim poświęcenie, wysiłek, empatia, refleksyjność i świadome działania partnerów mogą utrzymać miłość na dłuższą metę, nie dopuszczając do przerodzenia się związku w związek pusty. Skoro można przetrwać, to… jak? Skoro wiemy, że naturalnym jest, aby związek przetrwał przede wszystkim dzięki utrzymania intymności i zaangażowania, zastanówmy się co można zrobić, aby do rozpadu nie doszło. Partner powinien otrzymywać informacje zwrotne zarówno pozytywne jak i negatywne. Udzielanie jedynie pozytywnych wzmocnień partnerowi (np. poprzez komplementy, ukierunkowywanie swoich wysiłków cały czas na komfort i dobrostan partnera, czy działanie na rzecz spełniania jego oczekiwań), powoduje, iż siła odczuwanych przez partnera pozytywnych emocji w wyniku starań drugiej połówki maleje, a wzrasta dyskomfort w przypadku pojawienia się nagle zmiany zachowania czy pozwolenia sobie na negatywną uwagę. Warto aby wysiłki i działania skierowane na ukochaną osobę i utrzymanie związku wynikały z żywionych do drugiej osoby uczuć, jej atrakcyjności, przyjemności wynikającej z bycia z nią a nie z zewnętrznych nakazów i poczucia obowiązku. Jeśli masz coś robić dla partnera, tylko dlatego bo „tak wszyscy robią; bo to rozsądne; tak wypada; co ludzie powiedzą itp.”, lepiej nie rób tego w ogóle. Postrzeganie wysiłków wkładanych w utrzymanie związku jako obowiązek, pomniejsza rolę uczuć żywionych do partnera oraz odczuwane szczęście wynikające z działań na jego rzecz. Nie unikaj konfliktów. Ponieważ nie sposób w długoletnim związku mieć cały czas identyczne zdanie. Powstawanie rozbieżności między partnerami w zakresie postaw, preferencji itp. jest całkowicie naturalne. Mimo, iż wydaje się, że unikając konfrontacji chronimy siebie i partnera, to właśnie konflikty pozwalają zlikwidować źródła frustracji i niezadowolenia, zapobiec zagrożeniom mogącym w przyszłości doprowadzić do rozpadu związku i dają możliwość odczucia pozytywnych emocji wynikających z pogodzenia się. Unikanie konfliktu, często wynikające z chęci uniknięcia dyskomfortu „tu i teraz” w konfrontacji z partnerem może w efekcie prowadzić do nasilenia konfliktu i zmniejszać szansę odnalezienia szybko rozwiązania satysfakcjonującego obie strony. Zgłaszaj partnerowi problem od razu – odwlekanie mówienia o emocjach i czekanie z omówieniem z partnerem przyczyny dyskomfortu zwykle prowadzi do narastania napięcia i powoduje, że wyraża się swoje zdanie w momencie kiedy już nie można dłużej wytrzymać. Ciężko jest wtedy o spokojny dialog, rozsądną argumentację i rozmowę nakierowywaną na poszukiwanie rozwiązań. Unikaj odwzajemniania negatywnych zachowań i emocji – pary, w których w reakcji na zgłoszenie problemu przez jednego partnera, drugi odpowiada negatywnymi emocjami, wyrażeniem swoich skarg i żali są mniej szczęśliwe od tych, w których reakcją drugiej strony jest gotowość do zrozumienia lub chociaż wysłuchania. Odpowiadanie krzywdą na doznaną krzywdę prowadzi do eskalacji konfliktu i destrukcji związku, zaś konstruktywna reakcja na niechciane zachowanie ze strony partnera może prowadzić do utrzymania zadowolenia związku. Mimo, iż zastosowanie powyższych wskazówek nie jest łatwe i każda para może z nich korzystać na swój sposób, warto pamiętać, że mimo zmieniającej się dynamiki miłości, w wielu parach jest duża szansa na jej przetrwanie i czerpanie satysfakcji ze związku. Co ważniejsze, każdy z partnerów może mieć na to wpływ. Bibliografia Wojciszke, B. (1993). Psychologia miłości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

kiedy znajomość przeradza się w związek